به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، گروه کوهپیمایی حوزوی آفاق(یادبود شهید ابراهیم هادی) به طور خودجوش تشکیل شده و تجربه خوبی برای دیگر متدینین و طلابی است که به دنبال ورزش سالم و کم خرج و فرح انگیز هستند. برای انتقال این تجربیات و معرفی این گروه ورزشی‌حوزوی با مسئول این گروه، حجت‌الاسلام محمد عرفان رازقی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.
ضمن سلام و عرض ادب و احترام، ایام عزای سید و سالار شهیدان را تسلیت عرض میکنم. در ابتدا لازم می‌دانم بخشی از یک روایت از کلام نورانی امام هادی علیه السلام را خدمتتان عرض کنم. ایشان می‌فرمایند:
«إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا تَرَکَ اَلتِّجَارَةَ إِلَی اَلشَّامِ وَ تَصَدَّقَ بِکُلِّ مَا رَزَقَهُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْ تِلْکَ اَلتِّجَارَاتِ کَانَ یَغْدُو کُلَّ یَوْمٍ إِلَی حرا [حِرَاءَ] یَصْعَدُهُ وَ یَنْظُرُ مِنْ قُلَلِهِ إِلَی آثَارِ رَحْمَةِ اَللَّهِ وَ أَنْوَاعِ عَجَائِبِ رَحْمَتِهِ وَ بَدَائِعِ حِکْمَتِهِ وَ یَنْظُرُ إِلَی أَکْنَافِ اَلسَّمَاءِ وَ أَقْطَارِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْبِحَارِ وَ اَلْمَفَاوِزِ وَ اَلْفَیَافِی فَیَعْتَبِرُ بِتِلْکَ اَلْآثَارِ وَ یَتَذَکَّرُ بِتِلْکَ اَلْآیَاتِ وَ یَعْبُدُ اَللَّهَ حَقَّ عِبَادَتِهِ». بحار الانوار ج ۱۸، ص۲۰۶ (طبع دار إحیاء التراث).
بیان این روایت از این جهت لازم می‌نمود که نوع نگاه ما را به عنوان طلاب علوم دینی به مقوله کوهنوردی و طبیعت گردی متمایز ساخته و روشن گرداند.
ایده گروه کوهپیمایی حوزوی آفاق از چه زمانی و کجا به ذهنتان رسید و آیا پیش از آن سابقه کوهنوردی حرفه‌ای داشتید؟
شاید بهتر باشد ابتدا به بخش دوم بپردازیم تا به جواب بخش اول برسیم. کوهنوردی حرفه‌ای امروزه به معنای گذراندن کلاس‌ها و دوره‌های تخصصی مربوطه، خرید و استفاده از تجهیزات حرفه ای شامل کفش، کوله، عصا و دیگر موارد ، انجام تمرینات خاص و منظم و نیز شرکت در برنامه باشگاههای رسمی عضو فدراسیون تلقی می‌شود.
بنده به شخصه در کودکی و نوجوانی به کوهنوردی علاقه‌ای نداشتم. اما علاقه و مهارت من در زمینه کار با نقشه‌ها و نرم افزارهای مربوطه در رایانه و تلفن همراه، موجب شد که به عجایب خلقت پروردگار در طبیعت و کوهستان توجه بیشتری پیدا کنم و با مشاهده زیبایی‌ها و عظمت کوه‌ها ، طبیعت اطراف آن و خواص جسمی و روحی مترتب بر حضور در کوهستان، رفته رفته شیفته و مجذوب آن شده و از سال ۱۳۹۰ مستقلا به کوهنوردی و طبیعت‌گردی بپردازم و نهایتا در تابستان سال ۱۳۹۲ اولین صعود با برنامه‌ریزی شخصی و بدون راهنما را به بام استان خراسان (قله شیرباد ۳۳۱۰ متر) همراه برادرانم انجام دادم. این در حالی بود که در هیچ دوره‌ای شرکت نکرده و سابقه صعودی حرفه‌ای نیز نداشتم.
در سالیان تحصیل حوزوی، کوهستان‌های استان قم میزبان کوهپیمایی ما بود و موجب کسب تجربه و آشنایی بیشتر با مسائل مربوط به کوهنوردی از جمله آب و هوا، تجهیزات لازم و ایمنی مسیر. این کوهنوردی‌ها در دوره مقدمات، با همراهی ضعیف چند نفر از طلاب مدرسه علمیه علوی انجام می‌شد اما پس از تأهل و ورود به دوره سطوح عالی دیگر همراه جدی برای کوهپیمایی وجود نداشت.
مدتی بی‌انگیزه بودم تا سخنانی جالب توجه از حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای حفظه الله نظرم را جلب کرد. اشاره به برخی قسمت‌های بیانات ایشان که گلچین کرده‌ام خالی از لطف نیست:
- «وقتی که من با این سن و با این همه اشتغالات بتوانم از لابلای کارهای فراوان و متراکم، وقتی برای ورزش باز کنم و با وجود بالا رفتن سن و انحطاط مزاجی، مقیدم به کوهستان بیایم، شما ببینید که جوانها چه وظیفه‌ای دارند!»
- «طلبه‌ها را باید وادار به ورزش کرد تا به این ترتیب آنان بتوانند از نشاط جوانی خود در محیط‌های ورزشی استفاده کنند»
- «من کوهنوردی را از جوانی دوست میداشتم و از همان ایام به کوه میرفتم. البته نمیتوان به این کار، کوهنوردی فنّی اطلاق کرد. این در واقع، نوعی کوه پیمایی است. در زمان جوانی به ارتفاعات میرفتم و گاهی اتّفاق افتاده بود که سه، چهار روز - بلکه تقریباً یک هفته - شب و روز در کوهستان حرکت میکردیم»
- «تأسّف میخورم. هر وقت به کوه میآیم، وقتی میبینم خلوت است، تأسّف میخورم که چرا جوانها و حتّی غیر جوانها از این نعمت الهی و این فرصت کمیاب استفاده نمیکنند.»
- «بی خرج‌ترین ورزشها کوهنوردی است. این را که ما امتحان کرده ایم، هیچ خرجی ندارد؛ حتّی یک توپ کوچک هم لازم ندارد. آدم کفشش را پایش میکند و میزند به کوه و راه میرود و ورزش میکند و از این هوای خوب و مناظر طبیعی استفاده میکند. توصیه میکنم که حتماً ورزش را فراموش نکنید»
- «دستگاههای مسؤول با بستر سازی مناسب، امکانات لازم را برای تشویق مردم به ورزش هایی همچون کوهنوردی فراهم نمایند.»
- «کاری کنید که این رشته ی ورزشیِ کاربرددار هر چه بیشتر رشد کند. بعضی از رشته های ورزشی اصلاً کاربرد ندارند؛اما این ورزش مثل خیلی از ورزش های دیگر، کاربرد دارد؛ این ورزش، مستقیم با زندگی مردم تماس دارد و از تولید به مصرف است و همه می توانند آن را مصرف کنند. این ورزش را رشد بدهید و آن را تشویق کنید.(در دیدار کوهنوردان)»
- «شما امکانات و اتوبوس بگذارید که اگر کسی خواست از پایین شهر و از راه های دور به این ارتفاعات بیاید، بتواند.»
این بیانات انگیزه و حجتی شد تا از مهارت و تجربیاتی که در طی شش سال به دست آورده بودم استفاده برده و به سهم خودم تنها ورزشی که به طور خاص مورد سفارش مقام ولایت است را ترویج دهم.
نکته بسیار قابل توجه این است که حقیر هیچ گاه به دنبال کوهنوردی حرفه‌ای نبوده‌ام. همانطور که از بیانات بزرگان از جمله مقام معظم رهبری روشن است، حرفه‌ای‌گری در ورزش آسیب زاست. علاوه بر هزینه‌های سنگینی که این مقوله بر افراد وارد میکند، حرفه‌ای‌گری، موجب می‌شود که ورزش هدف قرار گیرد و نه وسیله. در حالیکه صعود برای ما وسیله ایست جهت معرفت و تقرب و نه هدف. لذا علیرغم وجود باشگاههای کوهنوردی حرفه‌ای و رسمی در قم (که به لحاظ مذهبی بعضا مقید و اکثرا غیر مقید بودند) ایده ایجاد یک گروه عمومی حوزوی ابتدائا در سطح قم و سپس در سطح کشور طرح شد و سپس با ایجاد کانالی در فضای مجازی آغاز به کار نمود که تا کنون الحمدللّه بالغ بر ۱۰۲ برنامه رسمی و چندین برنامه غیررسمی اجرا شده است.
آیا از جایی حمایت می‌شوید و یا عضو فدراسیون هستید؟
با توجه به نوع دیدگاه ما به مقوله کوهنوردی و طبیعت گردی که پیشتر بیان شد، عضویت فدراسیونی نداریم و به دنبال آن نیز نبوده‌ایم هرچند ارتباطاتی وجود دارد. حمایت خاصی نیز از هیچ جانب حقیقی و حقوقی نداریم و تمام بار برنامه‌ها بر دوش بنده و اعضای گروه بوده است. صرفا در سال اول فعالیت گروه، تعدادی عصای کوهنوردی، کیسه خواب و کوله از واحد ورزش مرکز مدیریت دریافت کردیم هرچند نیاز اساسی ما وسیله نقلیه یا کمک در این زمینه بود که با پاسخ منفی مواجه شد. کیسه خواب‌ها بسیار سنگین و ناکارآمد بودند و عصاها نیز پس از چند برنامه غالبا دچار مشکل می‌شدند! با این حال از همین مقدار کمک نیز سپاسگزاریم.
غیر طلبه‌ها هم در گروهتان هستند؟
گروه آفاق به هدف ورزش، نشاط و تربیت طلاب تاسیس شده است اما در آن به روی مؤمنینی که علاقه به حضور در گروه طلاب دارند گشوده است. تنها محدودیت آن رعایت شرایط مذهبی و زیّ و رفتار متناسب با شئون حوزوی می‌باشد. در نتیجه جمعی از مؤمنین کوهنورد که از شرایط نامناسب و غیرمذهبی دیگر گروه ها ناراضی بودند، امروز همراه ما در برنامه های گروه شرکت میکنند.
کوهنوردی‌تان با حفظ هویت طلبگی است، یعنی گروه‌های دیگری که در طول مسیر می‌بینی شما را به عنوان گروه طلبگی می‌شناسند؟ واکنش‌شان چگونه است؟
سعی کرده‌ایم که هویت طلبگی در ظاهر و باطن برنامه‌هایمان حفظ شود. گروه‌ها و اشخاص همگی ما را به عنوان گروه حوزوی می‌شناسند و غالبا بازخورد مثبتی در این زمینه داشته‌ایم. در برنامه‌هایی که به لحاظ مسیر پیمایش و آب و هوا مشکل خاصی وجود نداشته باشد نیز معمم می‌رویم که اثر دوچندانی دارد. عنوان و بنر گروه نیز حاکی از همین اهتمام بوده و حتی شخص کوهنورد روی آرم گروه معمم است!
گروه تجربه با مواجه با خطرات و حوادثی را دارد که خاطره شده باشد؟
با توجه به حساسیت زیاد در انتخاب مسیر (علیرغم تنوع بالا) و زمان مناسب کوهپیمایی، در اکثر برنامه‌ها کوچکترین مشکلی ایجاد نشده است. تنها برخی برنامه‌ها به سبب عدم رعایت قوانین یا مسیر تعیین شده توسط برخی اعضا یا تغییرات پیش‌بینی نشده آب و هوایی مشکلات کوچکی ایجاد شده که البته مورد جدی رخ نداده است.
یکی از صعودهای زمستانی ما به قله برف انبار، مصادف با باد سنگینی شده بود. هنگام نزدیک شدن به یال انتهایی کوه در مسیر قله، با اینکه تا زانو در برف پیش می‌رفتیم، ناگهان باد چندین برابر شد به حدی که لحظه‌ای قادر به ایستادن نبودیم، به جهت ایمنی همانجا برنامه را تغییر داده به سمت دره پایین فرود آمده و سرسره برفی هیجان انگیزی را تجربه کردیم. خطر سرمازدگی انگشتان دست در آن برف و باد بالا بود و اگر سریع جلوی آن گرفته نشود امکان قطع انگشت نیز وجود دارد. به محض تمام شدن برف، یک به یک آموزش‌های لازم را جهت گرم کردن انگشتان به دوستان حاضر در برنامه ارائه کردم و خدا رو شکر مورد خاصی ایجاد نشد. آنگاه با خیال آسوده که به سمت خودرو بازگشتیم همزمان با باز کردن صندوق خودرو، ناگهان باد شدید صندوق عقب خودرو همراهمان را محکم بر شیشه کوبید و شیشه خورد شد! خودرو بنده هم در این برنامه ها کم آسیب ندیده که حکایتش طولانیست!
خاطرات صعودهای شخصی بنده هم قبل از ایجاد گروه جذاب است، از گیر افتادن در شب بین هفت هشت تا سگ گله! تا گیر کردن وسط صخره‌های دوبرادران! تا گیرافتادن شبانه در رودخانه و آبشار دره اجنه روستای اخلمد مشهد.
دیگر طلبه‌ها هم می‌توانند با شما همراه شوند؟
عموم طلاب و مؤمنین در شهر مقدس قم امکان شرکت در برنامه‌ها را دارند. هم اکنون کانال @tollabekoohnavard در پیام‌رسان ایتا جهت مشاهده و ثبت‌نام فعال است. دیگر عزیزانی که در قم ساکن نیستند، می‌توانند با آیدی بنده (@m_e_razeghi) جهت دریافت راهنمایی و مشاوره برای برنامه‌های شخصی یا خانوادگی در ارتباط باشند.
خاطرات شنیدنی هم از کوهنوردی‌هایتان دارید؟
بله، قله کرکس با ارتفاع ۳۸۹۵ متر از سطح دریا از قلل مرتفع استان اصفهان، واقع در شهرستان نطنز همیشه برای ما خاطره انگیز بوده است. اولین صعود پاییز سال ۹۴ بود که همراه یکی از طلاب مدرسه به سمت قله رفتیم. صبح و ابتدای مسیر هوا صاف و آفتابی بود. هر چه جلوتر می‌رفتیم اما ابر در آسمان بیشتر می‌شد! به پناهگاه میان مسیر که رسیدیم بارش برف مهربانی آغاز شد! فکرش را نمی‌کردیم که خطرناک باشد و ادامه دادیم. آن هوای صاف و آن برف مهربان، در ارتفاع ۳۶۵۰ متر به چنان کولاک، طوفان و مه غلیظی بدل شده بود که دیگر توان ادامه دادن برایمان نگذاشت و دست از پا درازتر برگشتیم!
سومین صعود به این قله که دیگر متأهل شده بودم ابتدای پاییز ۹۵ بود و همراه خانواده، من، معمم و خانواده نیز با چادر اقدام به صعود کردیم. شب یکباره که وارد پناهگاه کرکس شدم، همه از حضور حاج آقا در کوه تعجب کرده بودند، یکی گفت حاج آقا جای شما تو محرابه، منم گفتم امروز محراب ما اینجاست ...
نکته پایانی.
شاید بسیاری از طلبه‌ها ندانند که در استان قم و با فاصله کمتر از یک ساعت، کوه‌ها، روستاها و دره‌های زیبا و بعضا سرسبز و پرآبی داریم که حتی به فکرمان هم نمی‌رسید و می‌توانیم از این نعمت‌های خدادادی استفاده ببریم. این ندانستن باعث شده که بسیاری از طلاب مشغول به تحصیل در قم ، برای کوهنوردی به کوه دوبرادران می‌روند. صخره‌ای تمام عیار که قاتل افراد زیادی بوده و متأسفانه همچنان تلفات می‌دهد.
برنامه‌هایی که گروه ما برگزار میکند، صخره نوردی یا کوه‌های اینچنین خطرناک نبوده و نیست. حفظ سلامتی و ایمنی، وظیفه شرعی و عقلی همه ماست که باید رعایت کنیم و از صعودهای پرخطر بپرهیزیم چه اگر هدف سلامتی و نشاط به وسیله ورزش است ، دیگر رسیدن به یک قله آن هم به هر قیمت مورد رضایت حق تعالی نبوده و ما نیز به دنبال آن نیستیم.
سال ۹۶ که گروه تاسیس شد، برنامه‌ها را به صورت رایگان برگزار میکردیم. من با خودروی خود و اگر دیگر عزیزان خودرو داشتند می‌آوردند و همراه طلاب به سمت کوهستان می‌رفتیم. در ادامه و جهت حمایت از برادرانی که وسیله می‌آوردند، هزینه سوخت برنامه‌ها را بین حضار تقسیم کرده و تا کنون بدین روش برنامه‌های گروه را با حداقل هزینه استمرار دادیم.
اما با توجه به افزایش هزینه سوخت و به تبع هزینه برنامه‌ها، شرکت منظم برای عموم طلاب سخت شده و افزایش هزینه استهلاک خودرو نیز برادرانی که قبلا وسیله می‌آوردند را کم رغبت نموده است. در این شرایط مشخص نیست که تا چه زمان بتوان برنامه‌ها را استمرار داد. ما آنچه در توان بود در این زمینه انجام دادیم، از نهادهای مسئول (حداقل آنهایی که مدعی تبعیت از مقام معظم رهبری هستند) نیز انتظار میرود که اگر در این زمینه هرگونه کمکی مقدورشان هست، دریغ نورزند.
گروه کوهپیمایی حوزوی آفاق با توجه به رسالت تعریف شده، علاوه بر برگزاری برنامه‌های سالم کوهنوردی و طبیعت‌گردی برای طلاب، کارگاه‌های تخصصی طراحی مسیر و برنامه‌ریزی کوهنوردی را که نمونه‌اش در سطح کشور کمیاب است، برگزار نموده تا موفق به تربیت طلابی شود که خود توان برگزاری برنامه و ایجاد گروه‌هایی مشابه را در سطح کشور داشته باشند. همچنین آمادگی داریم که با برگزاری این کارگاه‌ها در حوزه‌های علمیه استان‌ها و شهرستان‌های دیگر کشور موجب گسترش این ورزش در بین طلاب و مؤمنین باشیم و عرصه کوهنوردی و طبیعت‌گردی کشور را که هم اکنون در بند افراد غیر مقید قرار گرفته و موجب ترویج فساد و ولنگاری فرهنگی گشته است، با حضور مؤثر خود بازپس گیریم.
۱۲:۱۵ - ۱۳۹۹/۰۶/۰۴